26 oktober 2012

Weg met clichés! En wel nu!

Deurmatten zijn heel nuttig. Als je ergens binnenkomt, kun je daar de modder (en eventueel de hondenexcrementen) mee van je schoenen schrapen. Zo wordt het huis niet vuilgemaakt, en kun je gasten in een aangename omgeving ontvangen. Je moet er dan wel op letten dat je op tijd die deurmat uitklopt, of zelfs in de was stopt. Anders begint ze te stinken, en wil er op de duur niemand meer over de drempel komen. Je huis mag dan zo aangenaam en proper zijn als maar kan, niemand zal het zien.

Hetzelfde geldt voor clichés. Geijkte formuleringen kunnen een handig opstapje zijn om aan je tekst te beginnen, of desnoods zelfs om af te sluiten. In je tekst zelf kunnen ze 'de conversatie gaande houden': zorgen voor een overgang. Maar ook clichés zijn af en toe aan een poetsbeurt toe, of moeten zelfs helemaal vervangen worden. Op de duur lijken alle teksten op elkaar, omdat ze allemaal met dezelfde rotzooi ingeleid en/of afgesloten worden. Voor een hoop mensen is die rotzooi in de eerste alinea al een reden om niet verder te lezen. Jammer natuurlijk, want dikwijls staan er verderop toch zinnige dingen. Daarom zou het niet slecht zijn als we met z’n allen op zoek gaan naar andere, liefst creatieve en persoonlijke manieren om een tekst te verpakken.

Hieronder vind je enkele clichés die ik dikwijls tegenkom in beschrijvingen van activiteiten, en die volgens mij dringend aan vervanging toe zijn.

M Laat je niet afschrikken door het thema, lees zeker verder!
Sommige mensen kiezen eerst een onmogelijk onderwerp, schrijven daar dan misschien een briljante tekst over, maar verpesten dat dan weer door te beginnen met een hele alinea verdediging van het onderwerp en de tekst. Zoiets moedigt nog minder aan om te lezen. Zelfs al heb je een moeilijk onderwerp gekozen, begin er gewoon aan!

M Veel leesplezier!
Ik haat het als ik aangemoedigd word om veel leesplezier te beleven, vooral als er in die tekst helemaal niets plezierigs staat: een tekst over reglementeringen, of een speluitleg, of een andere technische uiteenzetting bijvoorbeeld.

M Het wordt gegarandeerd een succes! De kinderen zullen het zeker fantastisch vinden!
Een voorstel voor een activiteit wordt dikwijls afgesloten met een variant op 'succes verzekerd'. Als de activiteit zelf er zielig uitziet, maakt zo'n cliché het alleen nog maar erger. Laat de lezers het gewoon zelf ondervinden.

M Als (...), dan kan het gewoon niet meer fout gaan!
Als er één ding is waar ik rotsvast van overtuigd ben, dan is het dat er wel dégelijk nog iets fout kan gaan, hoe goed je activiteit ook in elkaar zit. Er bestaan mensen die élke voorbereiding volledig de mist kunnen doen ingaan. Dat is op zich niet zo erg, soms kan het zelfs lollig zijn. Maar als die mensen lezen dat het niet meer fout kan gaan, en ze ervaren tot hun scha en schande dat dat wél gebeurt, krijgt hun zelfvertrouwen nóg maar eens een deuk.

M Het is leuk als (...)
Het kan zijn dat tekstschrijvers alles weten over wat ze zelf leuk vinden, maar soms gaan ze er nogal sterk van uit dat dat voor iedereen geldt. Ik vind het persoonlijk helemaal niet leuk als er attributen in het bos verspreid liggen uit een film die ik zojuist bekeken heb. Ik vind dat persoonlijk eerder lullig. En gewekt worden met iets anders dan muziek of ontbijt op bed, is goed om de rest van de dag vermoeid en geambeteerd te zijn. Geen filosofische gesprekken, oerwoudgeluiden, tromgeroffel of klaroengeschal voor mij, en zeker niets waar water aan te pas komt!

M Natuurlijk doe je (...)
Het kan ook zijn dat diezelfde tekstschrijvers weten wat ze zelf doen/deden in de jeugdbeweging of in de klas, maar dat maakt hen nog geen experts in wat andere groepen of leerkrachten doen. In onze Chirogroep was het bijvoorbeeld helemaal niet vanzelfsprekend dat we één keer per jaar op weekend gingen met de oudste afdelingen.

M (…), aarzel dan niet om (...)
Neem contact op. Punt. Ben je geïnteresseerd, neem dan contact op. En aarzel voor mijn part zoveel je maar wilt.

M met dat ietsje meer
Zo ongeveer alles wat de Chiro doet, doen we met nét dat tikkeltje meer. We zijn belachelijke uitslovers.

M Hoog tijd om (...) !
Zelden wordt dat gevolgd door iets dat echt dringend is.

M Aan jou om (...) !
Dat doet mij altijd denken aan de Frosties-reclames, en daar vond ik dat al onnozel.

M Hou [naam van een tijdschrift] in de gaten voor meer info.
Hoezo, hou een tijdschrift in de gaten? Als de volgende editie verschijnt, krijg ik ze gewoon in de bus, daar moet ik geen hele maand waakzaam voor zijn.

En weet je waar het eigenlijk allemaal op neerkomt? Lezers en lezeressen zijn niet dom. Ze kunnen zelf nadenken. Dat is misschien niet altijd waar, maar we moeten ervan uitgaan. Laat ze dus zelf maar beslissen of ze je tekst wel of niet lezen. Laat ze zelf maar ervaren of ze daar plezier aan beleven of niet. Laat ze zelf maar zien of iets een succes wordt of een gigantische flop. Láát ze aarzelen.
En wees niet bang als ze de tekst de schuld geven van hun eigen falen. Dat is een verdedigingsmechanisme dat elke mens in zich heeft. Liever de boodschapper afschieten dan de eigen tekortkomingen te erkennen. Dat geeft niet. Je bent er toch niet bij?