21 februari 2014

21 februari: Internationale Dag van de Moedertaal

Je moedertaal is de taal waarin je je kwaad maakt. In mijn geval - en ik ben ongetwijfeld niet alleen - is dat niet de taal die ik van mijn moeder geleerd heb. Zolang wij jong waren, spraken we thuis een gekuist regiolect. Schoolnederlands. Dialect leerden we pas op school, van de werkmenskindjes, en onze moeder had regelmatig kritiek op hoe wij de klanken van die 'nieuwe' taal imiteerden. Blijkbaar maakten we onze e te vettig, 'om stoer te doen'. Dat was geen efficiënte strategie van haar, zo is gebleken, en we zijn dus min of meer tweetalig opgegroeid.

In ons geval lagen die twee 'talen' vrij dicht bij elkaar. (Voor de niet-West-Vlamingen: het is niet omdat je ons moeilijk verstaat dat ons dialect erg verschilt van het Nederlands, hoor!) Voor veel mensen is dat niet meer evident, dat je gewoon varianten van dezelfde taal spreekt. We wonen in Vlaanderen al met meer dan 180 nationaliteiten bijeen. Dat zijn heel wat moedertalen, en iedereen leert op school Nederlands. Is het een probleem dat je thuis dan een andere taal spreekt? Integendeel. Als je je moedertaal goed beheerst, leer je makkelijker een taal bij. Het klopt wel dat je daar oefening voor nodig hebt, en ook in niet-schoolse situaties. Een jeugdbeweging is daar bijvoorbeeld een goede omgeving voor - kijk maar naar het project dat de Chiro daarvoor uitwerkte. Contact met al die andere talen zorgt er bovendien voor dat onze eigen taal evolueert. De Franse en Engelse leenwoorden herkennen we nog makkelijk, onder andere aan hun uitspraak, maar we hebben ook al heel wat Arabische woorden in het Nederlands. Algebra en pyjama, bijvoorbeeld. Recentere voorbeelden van die invloed zijn fenomenen als illegaals en straattaal: mengtalen die jongeren van verschillende culturele en sociale achtergronden in het dagelijks leven spreken op school en op straat. Jan Blommaert vertelde op de voorstelling van het boek Superdiversiteit en democratie dat hij in de Statiestraat in Berchem al acht of negen nieuwe Antwerpse dialecten gehoord heeft. Allemaal het gevolg van die grote diversiteit aan talen die hier bij elkaar komt en in het Nederlands een lingua franca vindt, een gemeenschappelijke taal. Zonder dat Geert Bourgeois het moet opleggen. Dat gebeurt allemaal spontaan.

De Dag van de Moedertaal is in het leven geroepen om taalkundige en culturele diversiteit te vieren, en om meertaligheid centraal te zetten. Die meertaligheid is geen uitzondering meer. Over heel de wereld is het - door ecologische, politieke en economische redenen en met hulp van de nieuwe media - de norm geworden. Het is een rijkdom die we moeten koesteren, en waar we creatief mee kunnen omgaan. Creatief mee moeten omgaan. Wat niet wegneemt dat ik de West-Vlaamse teksten van 't Hof Van Commerce nog altijd de mooiste poëzie vind. ;)

Vergeten en vergeven lik 'n christelijke lesse.
Mo moete mie doa nie mee bezighoed’n,
Want ‘k wère nooit gesignaleerd in de messe.
‘t e nie met me vust’n da'k ip ui tote desse.
Moa me ne zin of vuvve, zesse.
(uit: Slaet ip min gat)