Hoe mensen spreken, welke woorden ze gebruiken, dat kan evolueren. Op die manier treedt er taalverandering op. Zo was 'het klopt als een bus' oorspronkelijk fout: het is een samentrekking van 'het sluit als een bus' en 'het klopt'. Een contaminatie heet dat. Letterlijk: een besmetting. Iets vies, met andere woorden, en dus te bestrijden. Maar nu niet meer: volgens Onze Taal wordt de uitdrukking 'door (bijna) niemand meer afgekeurd'. Blijkbaar ben ik (bijna) niemand. :)
Spelling is een ander verhaal. Dat evolueert niet vanzelf. Spelling is een 'afspraak', en de regels worden ons opgelegd. Daardoor zitten we altijd met een aantal rariteiten, met discussiepunten. Het is namelijk niet eenvoudig om die regels zo te formuleren dat er geen uitzonderingen meer zijn. De grootste moeilijkheid is bovendien dat je het gevolg van die regels niet altijd hoort. Dat we nu pannenkoek schrijven in plaats van pannekoek, dat komt door een 'administratieve vereenvoudiging', maar het blijft wennen voor wie het anders leerde. En er is geen verschil in uitspraak, want spelling is een poging om de uitspraak in schrift te vatten.
Waar het pas echt vreemd wordt, is ergens tussen die uitersten in: waar de regels bepaald worden door gebruik. Zo schrijven we pianospelen aaneen omdat die combinatie zo dikwijls voorkomt, maar triangelspelen is een andere zaak. Het ziet er ook fout uit, terwijl ik gitaarspelen dan weer net zo makkelijk aaneenschrijf. Volgens dezelfde regel schrijven we rodekool aaneen en groene kool niet. Verder levert dat ook rariteiten op als hogehoed en sterkedrank, waar ik nog altijd aan moet wennen.
Om het helemaal op de spits te drijven: er zijn woorden (of woordcombinaties) waar spaties de betekenis veranderen. Je spreekt het hetzelfde uit, het klinkt hetzelfde, maar je schrijft het anders. Dankjewel is zo'n woord. Een bedanking is een dankjewel, maar als je iemand bedankt, zeg je 'dank je wel'. 'Hoe lang' is ook niet hetzelfde als 'hoelang': het eerste vraagt hoe lang iets duurt, het tweede gaat over lengte. (Er is trouwens een hele site over onjuist spatiegebruik, en over de soms grappige gevolgen daarvan.)
Of je dat nu boeiend vindt of vervelend, regels zijn regels, en als je wilt schrijven, moet je je aan de regels houden. Gelukkig zijn er sites als woordenlijst.org, vrt.be/taal en taaladvies.net waar je zulke zaken allemaal kunt opzoeken. Vandaar ook dat mijn Chiroredactietool voor Word zo'n uitgebreid onderdeel heeft om die opzoekingen makkelijk te maken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten